Jakie szkło laboratoryjne jest niezbędne w pracy?

Laboratorium naukowe bez odpowiednich naczyń i narzędzi byłoby wyłącznie składowiskiem niebezpiecznych substancji. Odpowiednie ich przechowywanie, mieszanie i badanie możliwe są wyłącznie dzięki szkłom laboratoryjnym. Choć nazwa ta odnosi się właściwie do materiału, z jakiego zostały wykonane naczynia, potocznie określa się nią wszelkie szklane naczynia i przyrządy stosowane w szeroko rozumianym świecie nauki. Co określamy mianem szkła laboratoryjnego, jakie elementy wchodzą w skład każdego laboratorium i dlaczego tak ważne jest, by podczas badań korzystać z odpowiednich narzędzi?

Gatunki szkła laboratoryjnego

Aby szklane naczynia laboratoryjne spełniały swoje funkcje prawidłowo, konieczne było stworzenie materiału zdolnego wytrzymać w bardzo zróżnicowanych warunkach. Opracowany na potrzeby laboratoriów gatunek szkła odznacza się niezwykle wysoką wytrzymałością mechaniczną, odpornością na zmiany temperatur oraz na różnego rodzaju czynniki chemiczne, z którymi będzie mieć styczność. W zależności od przeznaczenia, do produkcji szkła laboratoryjnego dodaje się tlenek baru, cynku, glinu, boru lub magnezu. Dzięki temu uzyskiwane są następujące, najbardziej popularne rodzaje szkła laboratoryjnego:

  • Szkło pyreksowe – najbardziej popularny rodzaj szkła laboratoryjnego (jedna z najczęściej spotykanych marek naczyń laboratoryjnych, Pyrex, zawdzięcza swoją nazwę właśnie temu specyficznemu gatunkowi). Szkło pyreksowe jest bardzo wytrzymałe na działanie czynników mechanicznych oraz zmiany temperatury, dzięki czemu z powodzeniem sprawdzi się zarówno w środowisku laboratoryjnym, jak i szkolnych pracowniach chemicznych.
  • Szkło jenajskie – odporne na działanie wody, kwasów, zasad oraz reakcje chemiczne, odporne na nagłe zmiany temperatur;
  • Szkło kwarcowe – otrzymywany przez stopienie kryształków kwarcu rodzaj szkła jest odporny na nagłe skoki temperatur, a więc rozgrzewanie do czerwoności i następujące po nim nagłe mrożenie jest tu całkowicie na miejscu. Szkło to jednak nie reaguje dobrze z zasadami, choć na kwasy i działanie wody jest zupełnie obojętne.

Terminem „szkło laboratoryjne” określa się jednak częściej nie materiał, a wykonane z niego przedmioty, które w laboratoriach stanowią podstawę codziennego funkcjonowania.

Szkło laboratoryjne – elementy niezbędne nauce

szkło laboratoryjne
 

Zlewki, krystalizatory, kolby – istnieje wiele rodzajów pojemników nadających się zarówno do przechowywania substancji, jak i mieszania ich ze sobą w różnorodnych reakcjach chemicznych. Wstępując do jakiegokolwiek laboratorium warto znać ich podstawowe zastosowania, bo nieodpowiednio użyte naczynie może wywołać więcej szkody, niż dobrego.

Zlewki wykonywane są zwykle ze szkła pozwalającego na przechowywanie substancji chemicznych ciekłych oraz przeprowadzanie drobnych reakcji. Cechuje je więc dość wysoka odporność zarówno na kwasy, jak i zasady. Zlewki są jednak podatne na zadrapania, dlatego należy zachować ostrożność podczas ich stosowania i przed każdym użyciem dokładnie sprawdzić, czy na powierzchni szkła nie powstały drobne zadrapania.

Szkiełka zegarowe wykorzystuje się do chwilowego umieszczania substancji stałych (na przykład podczas odmierzania lub ważenia), przykrywania zlewek oraz przeprowadzania drobnych reakcji chemicznych w laboratoriach szkolnych. Szkiełka zegarowe są płaskie i niewielkie, jednak zwykle dość wytrzymałe i odporne na czynniki chemiczne.

Lejki, w przeciwieństwie do tych używanych powszechnie w kuchni również muszą wykazywać w laboratoriach znacznie większą odporność. Z tego powodu stosuje się do ich wyrobu zarówno bardzo odporne szkło laboratoryjne, jak i ceramikę. Lejki ułatwiają dozowanie substancji podczas reakcji, mogą służyć także odmierzaniu konkretnych ilości.

Pipety służą do odmierzania i dozowania cieczy w niewielkich ilościach. Pozwalają one na bardzo precyzyjne działanie, dzięki czemu znalazły szerokie zastosowanie we wszystkich laboratoriach chemicznych i fizycznych, a także w szeroko pojmowanej diagnostyce.

Elementów wyposażenia laboratorium jest oczywiście mnóstwo, a każdy z nich ma swoje unikalne zastosowanie i jest właściwie niezastąpiony. Niezależnie od charakteru laboratorium, bez pomocy zlewek, szkiełek, lejków czy pipet, praca techników byłaby właściwie niemożliwa.